ความหมายของบุคลิกภาพ
บุคลิกภาพ มีรากศัพท์มาจากภาษากรีก คือ “Persona” ซึ่งแปลว่า หน้ากาก เพราะการแสดงละครตามบทต่างๆ ของชาวกรีกโบราณ จะใช้หน้ากากสวมให้เหมาะสมกับตัวละคร สำหรับความหมายของบุคลอกภาพ มีผู้ให้ความหมายหลายท่าน ทั้งนักการศึกษาไทยและต่างประเทศ นักการศึกษาไทย เช่น
กมลรัตน์ หล้าสุวงษ์ ให้ความหมายว่า บุคลิกภาพเป็นลักษณะท่าทางที่แสดงออกของแต่ละบุคคล รวมทั้งการใช้ภาษาหรือคำพูด เช่น การเจรจาโต้ตอบ การแสดงความคิดเห็น การใช้อากัปกิริยาแทนคำพูด
ประดินันท์ อุปรมัย กล่าวว่า หมายถึง ลักษณะโครงสร้างร่างกายและพฤติกรรมต่างๆของบุคคลที่ปรากฏให้เห็นได้ และลักษณะหรือจัดระบบภายในตัวบุคคล ซึ่งมีอิทธิพลต่อลักษณะและพฤติกรรมที่ปรากฏนั้น
ลักขณา สริวัฒน์ ได้ให้ความหมายไว้ว่า หมายถึง ลักษณะเฉพาะของเอกัตบุคคล ซึ่งไม่เหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นลักษณะภายนอก เช่น รูปร่างหน้าตา ลักษณะท่าทาง หรือลักษณะภายใน เช่น สติปัญญา ความคิด หรืออุปนิสัยใจคอ
สายสุรี จุติกุล ให้ความหมายเป็น 2 นัย ความหมายแรก คือ ส่วนต่างๆของบุคคลที่รวมกันแล้วทำให้บุคคลนั้นแตกต่างไปจากบุคคลอื่นๆ ส่วนต่างๆ เหล่านั้น ได้แก่ อุปนิสัย (Character) นิสัยใจคอ (Temperament) ความสนใจ (Interest) ทัศนคติ (Attitude) วิธีการปรับตัว (Adjustment) และโครงสร้างทางร่างกาย (Physical Constitution) ซึ่งส่วนต่างๆเหล่านี้จัดเป็นลักษณะ (Characteristic) ที่สำคัญของแต่ละบุคคล และความหมายอีกประการหนึ่งของบุคลิกภาพ คือ ตัวเราทั้งตัวหรืออัตตะ (Self) ที่แสดงพฤติกรรมต่างๆลักษณะโครงสร้างร่างกายและพฤติกรรมต่างๆ ของบุคคลที่ปรากฏให้เห็นได้ และลักษณะหรือจัดระบบภายในตัวบุคคลซึ่งมีอิทธิพลต่อลักษณะและพฤติกรรมที่ปรากฏนั้น
กระทรวงศึกษาธิการ ได้ให้ความหมาย ไว้ว่า หมายถึง ลักษณะเฉพาะตัวของแต่ละคนที่ทำให้เรามีความแตกต่างจากคนอื่น
สำหรับนักจิตวิทยาชาวต่างประเทศที่ให้ความหมายของบุคลิกภาพ เช่น
กิลด์ฟอร์ด (Guilford) ได้ให้คำจำกัดความของบุคลิกภาพไว้ว่า บุคลิกภาพ คือแบบแผนที่เป็นเอกลักษณะ (Unique) ที่ประกอบกันขึ้นมาของบุคคล ในความหมายนี้เขาได้เน้นถึงแบบแผนที่เป็นเอกลักษณ์ ที่มนุษย์ทุกคนมีและไม่เหมือนใคร เด็กที่เกิดมาทุกคนแม้จะเป็นพี่น้องท้องเดียวกันก็ตาม จะมีบุคลิกภาพที่ไม่ซ้ำแบบกัน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องนิสัยใจคอ ทัศนคติ ความสนใจพฤติกรรม กล่าวโดยสรุป กิลด์ฟอร์ด เน้นว่าบุคลิกภาพกำเนิดจากความแตกต่างระหว่างบุคคล
คะเทล (Cattell) ได้ให้ความหมายว่า บุคลิกภาพ คือ สิ่งที่ช่วยให้สามารถทำทายได้ว่า บุคคลควรจะทำอะไรในสถานการณ์ที่กำหนดให้ และบุคลิกภาพจะเกี่ยวข้องกบพฤติกรรมทุกชนิดทั้งพฤติกรรมภายนอกและพฤติกรรมภายใน
สกินเนอร์ (Skiner) ให้ความหมายว่า ผลรวมทั้งหมดของพฤติกรรมของบุคคลนั้น
ออล์พอร์ท (Allport) ได้กล่าวถึงบุคลิกภาพว่า บุคลิกภาพ คือ กระบวนการสร้างหรือการจัดส่วนประกอบของแต่ละคนทั้งภายในและภายนอก (จิตในและร่างกาย) และบุคลิกภาพนี้ จะทำหน้าที่เป็นเครื่องกำหนดตัดสินลักษณะพฤติกรรมและความนึกคิดของคนคนนั้น จะเห็นในความหมายของออล์พอร์ทนั้น เน้นความสัมพันธ์ร่วมระหว่างร่างกายและจิตใจอย่างมีระบบที่เกี่ยวข้องกัน และไม่ขัดแย้งกัน เพราะเหตุว่าต่างก็เป็นส่วนประกอบของกันและกัน เมื่อผสมผสานเป็นบุคลิกภาพแล้ว ระบบเหล่านั้นจะมีการเคลื่อนไหวอยู่เสมอ ออล์พอร์ท ได้ใช้คำว่า Dynamic Organization ซึ่งหมาความว่า เป็นระบบการทำงานที่มีความสัมพันธ์กัน คือในการศึกษาบุคลิกภาพนั้น เขาเน้นทั้งด้านร่างกายและจิตใจ เพราะเห็นถึงความสัมพันธ์ที่แยกจากกันไม่ออกทั้งสองระบบ จิตใจจะมีอิทธิพลต่อความเปลี่ยนแปลงของร่างกาย และในทำนอง การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายจะมีต่อความเปลี่ยนแปลงทางจิตใจด้วยเช่นกัน และเมื่อร่างกายและจิตใจต่างก็ไม่หยุดนิ่ง ร่างกายมีการผันแปรตลอดไป จิตใจก็มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา จะทำให้ระบบเหล่านี้มีการเคลื่อนไหวอยู่เสมอ ซึ่งผลก็คือ บุคลิกภาพก็จะมีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นตามไปด้วย เช่น คนที่มีลักษณะเฉื่อยชาไม่ค่อยสนใจทำงานที่ได้รับมอบหมาย เมื่อได้อยู่ร่วมทำงานกับคนที่ว่องไว และรับผิดชอบในการทำงาน ก็จะเกิดการปรับตัวตาม เพราะได้อยู่ในสิ่งแวดล้อมเช่นนั้น จำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงไป ไม่ว่าจะด้วยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตาม จนกลายเป็นคนทีความรับผิดชอบได้
ไอเซงค์ (Eysenck) กล่าวว่า บุคลิกภาพ คือ การกระทำทั้งหมดหรือพฤติกรรมทั้งหมดของคนและบุคลิกภาพถูกกำหนดขึ้นจากพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม
จากความหมายหรือคำจำกัดความจากนักการศึกษาหรือนักจิตวิทยาหลายท่านที่ได้กล่าวมานั้น แม้ว่าจะเน้นไปคนละแง่มุมก็ตาม แต่ทั้งหมดก็มีลักษณะร่วมกัน คือ พยายามที่จะศึกษาอธิบายและทำนายพฤติกรรมมนุษย์ในการกระทำดังกล่าว ซึ่งจะเห็นว่า นักจิตวิทยาได้ค้นคว้า วิจัยและสร้างทฤษฎี หาวิธีที่จะทำให้เข้าใจถึงพฤติกรรมของบุคคลที่เป็นเอกลักษณ์ให้มากที่สุด และพอจะสรุปแล้วบุคลิกภาพ คือ คุณสมบัติส่วนรวมทั้งหมดของบุคคลทั้งที่มองเห็นจากภายนอกได้แก่ รูปร่างหน้าตา กิริยาท่าทางต่างๆ และที่มองไม่เห็น เช่น ความรู้สึกนึกคิด ทัศนคติ |